“Standart dışı çatılar tehlike saçıyor”

23 Nisan 2021 00:49

“Standart dışı çatılar tehlike saçıyor”

İnşaat Mühendisleri Odası Gaziantep Şube Başkanı Gökhan Çeliktürk, Gaziantep’te etkili olan fırtınanın çatıları uçurması ile ilgili yaptığı açıklamada, mevcut çatıların büyük bölümünün standartlara uygun şekilde inşa edilmediğini söyledi.

Klasik uygulamalarla yapılan çatıların rüzgar ve şiddetli fırtınalara karşı çok dayanıksız olduğunu belirten İMO Şube Başkanı Çeliktürk, “Çatı projelendirmelerinde, yapım veya bakım süreçlerinde; çatı projelerinin derme çatma bir şekilde  yapılması, yapım tekniklerinin sağlıklı bir şekilde uygulanmaması, kalitesiz malzeme kullanılması, işçiliklerin bilgisiz, yetersiz ve belgesiz kişiler tarafından yapılmasından dolayı  dayanıksız çatılar ortaya çıkmaktadır” dedi.

Sıkıntılı süreçlerde ve olumsuz hava koşullarında, risk ve tehlikelerden en az şekilde etkilenmek için çatıları standartlara uygun hale getirmek gerektiğini ifade den Başkan Gökhan Çeliktürk, şöyle devam etti:

“Çelik Yapıların Tasarım Hesap ve Yapım Esasları yönetmeliği, yeni “Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği” ile uyumlu olarak tüm çelik yapıların her türlü birleşim hesaplarını tereddütsüz yapabileceğimiz günümüz şartlarına uygun bir yönetmelik olarak kullanımımıza sunulmuştur. Yönetmelikte; Yük ve Dayanım Katsayıları ile Tasarım’ın (YDKT) yanında, Güvenlik Katsayıları ile Tasarım (GKT) yapılması da yer almış olup, bu geçiş döneminde elastik ötesi davranış, sınır durumlar ve performans kavramlarının ek eğitimlerle birlikte öğrenilmesine imkan verecektir.  Bu yönetmelikte; çelik yapıda kullanılan tüm en kesit tiplerine, her türlü dayanım ve stabilite hesaplarına yer verilmiş olması ve bunların formüllere bağlanması da yönetmeliğin kullanımında kolaylık sağlamıştır.

ÇATI İLE İLGİLİ YÖNETMELİKLER

Nisan 2004 tarihinden itibaren T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı EuroCODE’ları Türk Standardı olarak kabul ederek, Türkçe çevirilere başlarmıştır. Yapılarla ilgili olarak, bu yönetmelikle birlikte kullanımı tavsiye edilen yönetmelikler ve ilgili bölümleri  şunlardır: TS EN 1090-1  2011 Çelik Yapı Uygulamaları – Bölüm 1: Yapısal bileşenlerin uygunluk değerlendirme gerekleri,  TS EN 1090-2 : 201 1 Çelik ve alüminyum yapı uygulamaları – Bölüm 2 : Çelik yapılar için teknik gerekler, TS EN 1991 -1 -3 : 2009 Yapılar üzerindeki etkiler – Bölüm 1 -3 : Genel etkiler, kar yükleri, TS EN 1991 -1 -4 : 2005 Yapılar üzerindeki etkiler – Bönüm 1 -4 Genel etkiler, rüzgar etkileri.

ÇATI BAĞLANTILARI BİNALARLA UYUMLU OLMALI

Çatı içinde, özellikle kalkan duvar, parapet, baca gibi yapı bileşenleri depremsırasında yıkılmayacak, yapıdan ayrılarak çevreye savrulmayacak şekilde projelendirilmeli ve projeye uygun olarak inşa edilmelidir. Çatıların betonarme malzemeye bağlantıları, her yönde gelebilecek yükleri alabilecek şekilde uygulanmalıdır. Sadece çivilerle yapılan bağlantılarda uzun vadede performans düşer. Vida ve ankraj sistemleri kullanılmayan yani betonarme yapıya sabitlenmeyen yanlış uygulamalar, bu noktalarda zayıflığa yol açar. Yapılan iş her safhasında çatı konusunda uzman bir teknik eleman tarafından kontrol altında tutulmalıdır.

SICAKLIK FARKLILIKLARI DİKKATE ALINMALI

Sıcaklık etkileri Hem kışın çatılarda söz konusu olan sıcaklık etkileri, hem de ileri yazda güneşin etkileri önemlidir. Sıcaklıklar hem klimanın, hem de konstrüksiyonun sayısız etkenlerine bağlıdır. Çatı konstrüksiyonu veya çatı örtüsünde hangi sıcaklığın meydana geleceği yapının bölgesel konumu ve yüksekliği, dış hava sıcaklığı ve güneş ışıması, yönlere göre konum ve çatı yüzeyinin eğimi, rüzgâr şartları,  çatı yüzeyinin yapısı, rengi, emme özelliği, yansıtma özelliği ısı yalıtım tabakası, çatı tabakasının ısı depolama yeteneği veya ısı ışınlama yeteneği, kalınlığı, çatı tavanının tabaka sıralaması ve çatının altındaki odanın sıcaklığı gibi şartlara bağlıdır.

Çatıların üzerinde bulunan Güneş enerjisi panelleri, su depoları, antenler ve baz istasyonları riskleri artırmaktadır. Bu tip ekstradan yük bindirilen çatı üzerinde bulunan malzemelerin çatı üstlerinde yer almaları belli hesap yöntemleri ve projelere olan uygunluklarının yapılması ve denetlenmelerinin ciddiyetle yapılması gerekmektedir. Ancak maalesef ülkemizde sıkça gördüğümüz üzere izinsiz ve bilgisizce yapılan ilaveler, deprem, fırtına gibi olaylarda bulundukları yapı ve çevredekiler için ciddi yaralanma ve ölümlere sebep olabiliyor. Çatının böyle sistemleri taşımadığı görüldüğünde tedbir alınmadan çatı üzerine ilave yükler konulmamalıdır.”

ÇATI BAKIMLARI PERİYODİK OLARAK YAPILMALI

Birçok çatıda tadilat yapılmasına rağmen birkaç sezon sonra tekrar akma, rutubet, küf ve nem sorunu yaşanıyor. Çatılarda doğru uygulama ve doğru ürün kullanımı, vazgeçilmez bir bütünü oluşturur. Biri olmadan sorunsuz çatı mümkün değildir. Çatılar yağmur, kar, rüzgar gibi dış etkenler ile ilk karşılaşan ve onlara karşı koyan en önemli yapı kabuğudur. Doğru detay ve doğru malzeme ile sistemine uygun projelendirilen ve uzman kişiler tarafından yapılan çatılar, su sızıntılarına, rutubete, küfe, ev içinde kötü kokulara ve hatta romatizma, solunum yolu ve deri hastalıkları gibi insan sağlığını tehdit eden ciddi hastalıklara karşı bir bariyer görevi görür.